Irun, ofizialki etxebizitzako tentsio handiko eremu
2024ko egin zion eskaera udalak Eusko Jaurlaritzari, eta gaurko Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratuta irmo egin du erabakia Jaurlaritzak.
Etxebizitza arloko eremu tentsionatu da Irun gaurtik. Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian gaur bertan argitaratu du Eusko Jaurlaritzak erabakia, beraz, irmoa da hiri osoan batez ere alokairuzko merkatuan udalak eragiteko izango duen tresnaren onarpena. 2024ko urrian helarazi zion eskaera udalak Jaurlaritzari; 2024ko abenduan aurkeztu zuen udalak beharrezko dokumentazio eta justifikazio sorta guztia (tartean Etxebizitza Ekintza Plana zelarik); 2025eko urtarrilean hasi zuen Jaurlaritzak eremu tentsionatu deklaratzeko prozesua; eta behin espedientea egin eta onartuta, gaur bertan egin da ofizial Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) aldizkari ofizialean argitaratu delako. Baina, Espainiako Aldizkari Ofizialean erabakia argitaratu arte ezingo dira aplikatu izendapen horri dagozkion neurriak; are gehiago, aplikatze horretarako erreferentziazko prezioen indizea zehaztu behar du Espainiako Gobernuko Etxebizitza Ministerioak, baina Gipuzkoako Foru Aldundiak berandu bidali zituen beharrezko ziren datuak, eta atzeratu egin da prozesua. Beraz, izendapenak izendapen, gaur-gaurkoz Gipuzkoan ezin zaizkie etxejabe handiei eta lehen aldiz merkaturatzen diren etxeei dagozkien mugak aplikatu, betiere alokairuaren arlokoak.
Tentsio eremuek, zenbait neurri hartu beharko dituzte etxebizitzaren merkatuari dagokionez. Hasteko, etxejabe txiki eta handiak bereiziko dira. Bi aukera ematen ditu legeak: etxejabe handiak hamar etxetik gora dituztenak izan daitezke, edo bost baino gehiago dituztenak, udalerri bakoitzaren arabera. Neurri zehatzei dagokienez, batetik, ohiko bost urteko alokairu kontratua amaitzean, eta hiru urtez luzatzeko ohiko aukeraren ondoren, kontratua beste hiru urtez luzatu ahalko da baldintza berberetan; bestetik, kontratu berrietan aurretik egindako kontratuaren baldintza berak errespetatu beharko dira, eta, beraz, ezingo da kontratua amaitzean etxearen errenta igo.
Horrez gain, etxejabe handiek alokatzen dituzten etxeek gutxieneko eta gehieneko errenta mugak izango dituzte, eta tentsio eremuaren izendapena ofizial egitean, haiek behartuta egongo dira indarrean dauden kontratuak eguneratzera. Gainera, lehen aldiz merkaturatzen diren etxeek eta azken bost urteetan alokatu gabe egon diren etxeek ere mugak izango dituzte prezioei dagokienez.
Irunek, Jaurlaritzari eskaera egiteko, hiriko etxebizitzen gaineko diagnostiko bat egin zuen Irunviren bitartez. Izendapena jasotzeko bi baldintza nagusi daude, eta baldintzetako bat da azken bost urteetan alokairuaren prezioa %17 baino gehiago igotzea, kontsumoko prezioen EAEko indizearen hazkunde metatua baino hiru puntu gehiago gutxienez alegia. Irunen kasuan %18,5 igo da. Bestalde, hipotekaren edota alokairua ordaintzearen batez besteko kostuak, familia baten diru sartzearen %30 gainditu behar du izendapenaren irizpide teknikoen artean izateko, eta Irunen %32koa da. Beraz, bi baldintzak betetzen ditu Irunek tentsio handiko eremu izendatzeko.
Ekintza Plana
Izendapena eskatzeko Jaurlaritzara bidalitako agirien artean, adierazle ekonomikoez gain, Etxebizitza Ekintza Plana zegon. Hura ere aurkeztu zion udalak EAEko gobernuari. Bada, plan horren arabera eta Eusko Jaurlaritzarekin kolaborazioan, datozen hiru urteetan babes ofizialeko alokairuzko erregimeneko 1.000 etxebizitza eraiki nahi dituzte hirian, egungo eskaintza bikoiztuz.
Irunen kasuan, baina, prozesu urbanistikoak “luze eta konplexuak” izaten ari dira Cristina Laborda alkateak izendapen eskaera egin zen egunean adierazi zuenez. Esate baterako, San Migel Anaka eremuan birpartzelatzea bukatuta proiektu urbanistikoa idatzi beharrean izan dira. Inguru horretan 612 etxebizitza publiko egin nahi dituzte.
Behobiako Mendipe eremuan ere etxebizitza publikoak eraikiko dituzte, 36 hain zuzen, eta eraikitzeko eskaera egin du jada udalak. Bestalde, Lastaola Postetxean 99 etxebizitza publiko; Korrokoitz karrikan 63; Aleien 60; Alberto Larzabal kalean 43; Emigrazioko eraikinean 31; Larreaundin 22; Lucas de Berroa kalean 20; eta Karrika Nagusiko 7 eta 9 zenbakietan etxebizitza bat egin asmo ditu udalak.
Babes publikoko etxebizitzez gain, alokairuko merkatuan bitartekari lanak egiteko programak sustatzea du asmo udal gobernuak. Horrela, bitartekaritza programetan sartzen diren etxebizitza hutsei dagokien ondasun higiezinen gaineko zerga ordaintzeko hobarien ehunekoak handituta eta etxebizitza hutsak programa horietan sartzeko birgaikuntza lanetarako laguntzak emango dituzte.
Hiriko etxebizitzak birgaitu eta berroneratzeko neurriak ere hartu beharko ditu udal erakundeak, eta Irunvik egingo ditu. Bestalde, talde zaurgarriak babesteko eta alokairurako laguntzak emateko prestazio sistema bat sortuko dute.
