• Aisia
  • Ekonomia
  • Euskara
  • Gizartea
  • Hirigintza
  • Ingurumena
  • Jaiak
  • Kirola
  • Kultura
  • Orokorra
  • Politika
  • Udala
  • Hondarribia
  • Irun
  • Albistea
  • Editoriala
  • Eduki babestua
  • Elkarrizketa
  • Erreportajea
  • Iritzia
  • Kronika
  • Ainhoa Mariezkurrena Etxabe
  • Aitor Odriozola Zubillaga
  • Aitziber Zapirain
  • Aizpea Amas
  • Aizpea Amas Agirre
  • Alaine Aranburu Etxegoien
  • Ane Mendizabal Sarriegi
  • Asier Perez-Karkamo
  • Beñat Agirresarobe
  • Beñat Trigo
  • Ekaitz Zabalza
  • Erik Gartzia
  • Erik Salazar
  • Ikerne Zarate
  • Imanol Saiz
  • Joseba Arratibel Ladron
  • Judas Arrieta
  • June Romatet Ibarguren
  • Leire Perlines
  • Maddi Goikoetxea Juanena
  • Mikel Del Val
  • Mikel Martinez
  • Oarso Bidasoko Hitza
  • Oier Iriarte Arrondo
  • Olaia Gerendiain
  • Rebeka Ruiz
  • Urko Etxebeste
  • Urko Iridoy Alzelai
Bilatu
Sartu
  • izan HITZAKIDE
  • nor gara
  • zozketak
  • eskaintzak
  • denda
  • hemeroteka
  • Aisia
  • Ekonomia
  • Euskara
  • Gizartea
  • Hirigintza
  • Ingurumena
  • Jaiak
  • Kirola
  • Kultura
  • Orokorra
  • Politika
  • Udala
  • Hondarribia
  • Irun
  • Albistea
  • Editoriala
  • Eduki babestua
  • Elkarrizketa
  • Erreportajea
  • Iritzia
  • Kronika
  • Ainhoa Mariezkurrena Etxabe
  • Aitor Odriozola Zubillaga
  • Aitziber Zapirain
  • Aizpea Amas
  • Aizpea Amas Agirre
  • Alaine Aranburu Etxegoien
  • Ane Mendizabal Sarriegi
  • Asier Perez-Karkamo
  • Beñat Agirresarobe
  • Beñat Trigo
  • Ekaitz Zabalza
  • Erik Gartzia
  • Erik Salazar
  • Ikerne Zarate
  • Imanol Saiz
  • Joseba Arratibel Ladron
  • Judas Arrieta
  • June Romatet Ibarguren
  • Leire Perlines
  • Maddi Goikoetxea Juanena
  • Mikel Del Val
  • Mikel Martinez
  • Oarso Bidasoko Hitza
  • Oier Iriarte Arrondo
  • Olaia Gerendiain
  • Rebeka Ruiz
  • Urko Etxebeste
  • Urko Iridoy Alzelai
Bilatu
  • Albisteak
    • Gaiak
      • Aisia
      • Ekonomia
      • Euskara
      • Gizartea
      • Hirigintza
      • Ingurumena
      • Jaiak
      • Kirola
      • Kultura
      • Politika
      • Udala
      • Orokorra
    • Herriak
      • Hondarribia
      • Irun
    • Generoak
      • Albisteak
      • Editorialak
      • Elkarrizketak
      • Erreportajeak
      • Iritzia
      • Kronikak
      • Publirreportajeak
  •  Multimedia
    • Argazkiak
    • Bideoak
  • Agenda
    • Zerrenda
    • Hilabetea
    • Agendan parte hartu
  • Zozketak
  • Eskaintzak
  • Denda
  • ADIMEN ARTIFIZIALA
  • Zerbitzu gida
  • Nor gara
  • Argitalpen politika
  • Aniztasun politika
  • Pribatutasun politika
  • Cookieak
  • izan HITZAKIDE
  • nor gara
  • zozketak
  • eskaintzak
  • denda
  • hemeroteka
Sartu
Gizartea

[Erreportajea] Zerutik eroritako infernua

Kepa Irujo historialari eta ikerlariaren ikerketa bati esker, 1936an Irun faxistek bonbardatu zutela berretsi du Kepa Ordoki elkarteak. Ehunka bonba bota zituzten.

Imanol Saiz
Irun
2021/10/08

Behobia auzoan jolasten ari zirela entzun zuen Julia Violet irundarrak faxisten lehen hegazkina. 1936ko abuztu hasiera zen, 6 urte besterik ez zuen, baina atzo balira bezala gogoratzen ditu egun horiek, eta, nola ez, zerutik eroritako ehunka bonba madarikatuak. Ezustean harrapatu zituen gerrak, gutxik espero zuten hiriak eta herritarrek jasan behar izango zutena. “Ez genuen sekula gerra bat ikusi. Bonbardatzera etortzen zirenean, begira geratzen ginen, txundituta”, dio Violetek.

Irun bonbardatua izan zela berresten duten dokumentu ugari bildu dituzte azken hamarkadetan, baina oraindik ere asko eta asko dira basakeria horiek ukatzen dituztenak. Hori diote Kepa Ordoki Memoria Historikoa Bidasoan elkartekoek. “Orain arte kontatutako gezur horri” bira ematen ari dira Xabier Irujo historialari eta ikerlariarekin batera, ezkutatutako dokumentu eta informazio ugari bildu baitute.

“Beti entzun izan dugu Irun gorriek erre zutela, erretiratu zirenean, baina inork ez du kontatzen aurreko egunetan zer gertatu zen. Etxeren bat erre zutela? Bai, noski, gerrako estrategia gisa. Baina sekula ezin da alderatu 23 egunez jarraian egin zituzten bonbardaketa horiekin”, dio elkarteko kide Peli Lekuonak.

Uztailaren 21ean heldu ziren lehen tropa frankistak Irun ingurura, Aiako Harritik, eta orduan “espero ez zuten erresistentzia” batekin egin zuten topo faxistek.”Etsita zeuden faxistak. Erresistentziakoek ezer gutxi zekiten gerraz, txapela, alpargata eta fusil batekin joan ziren gerrara, eta tinko eutsi zioten aste luzez”, erantsi du elkarteko lehendakari Koldo Salinasek. Erresistentzia handia izan zenez, bonbardaketei ekin zieten faxistek. Lau aste luzez bonbardatu zuten etengabe Irun: abuztuaren 7tik irailaren 10era bitartean, hain zuzen ere. Beldurra nagusitu zen irundarren artean; askok Etorbidearen zubira jo zuten korrika, Hendaiara (Lapurdi) ihes egiteko asmoz.

Epe horretan ehunka eta ehunka bonba bota zituzten Irunen. Pixkanaka “krudeltasuna handitzen eta hildakoak ugaritzen” hasi zirela kontatu dute elkarteko kideek. Irailaren 3an, suzko bonbak erabiltzen hasi ziren, eta horiek sekulako eragina izan zuten. “Hendaiatik begiratuta, txundituta geratu ziren, gau eta egun hiria sutan ikusten baitzuten”, erantsi du lehendakariak.

Bonbak ez ziren soilik zerutik erori. Uretatik eta lurretik ere bonbardatua izan baitzen Irun, hori ere ondorioztatu dute Irujoren ikerketatik. “Itsasontziz eta lurreko artilleriarekin ere egin zioten eraso hiriari. Irungo erdigunean, inguruko puntu estrategikoak kontuan hartu gabe, ehunka bonba bota zituzten”.

Hildako ugari izan ziren, hori badakite elkartean, baina oraindik ez dute aurkitu dokumentu askorik. Belgikar baten heriotza izan da jasotako bakarra. “Badakigu askoz gehiago izan zirela, horien guztien izen-abizenak lortzea izango da hurrengo pausoa”, zehaztu du Lekuonak.

“Gernika txiki bat”
Gernikan eta Durangon gertatutakoarekin aldera daiteke Irungoa. Ez hildakoen kopuruari edo hondamendiari dagokionez, baina bai estrategian. Hala diote Kepa Ordoki elkarteko kideek. Gernikan bezala, Irunek jasandakoa gerora II. Mundu Gerran egingo zutena probatzeko baliatu zutela diote elkarteko kideek. “Ezin dira alderatu, noski, baina Gernika txiki bat izan zen Irun, esperimentu oso antzekoa, gezurraren taktika errepikatu zuten”.

Irujoren ikerketarekin irundar asko asaldatu direla diote, haserre, elkartekoek, hautsak harrotu dituela “nostalgiko batzuen artean”. “Duela hamar urte Irun bonbardatua izan zela ez zen planteatu ere egiten. Gaur jada ezin da ukatu”, dio Salinasek

Azken berriak

Harpidetu zaitez gure buletin irekira!
Astekarko eduki nagusiak, asteko albiste ikusienak, martxan ditugun zozketa eta egitasmoak, asteburuko egitarauen agenda eta askoz gehiago!
Ostiralero zure posta elektronikoan.

Harpidetu

Datuak ondo jaso dira. Eskerrik asko.

Izen-abizenak eta posta elektronikoa sartu behar dira.

Posta elektronikoak ez du formatu zuzena.

Arazo bat gertatu da eta ezin izan da izena eman. Jarri gurekin harremanetan mesedez eta barkatu eragozpenak (Akatsaren kodea:).

Zerbitzu Gida

 

 

Agenda

ekaina 2025

al.ar.az.og.ol.lr.ig.
26
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
1
2
3
4
5
6

Eguraldia

Iturria:tiempo.com
  • Hondarribia
  • Irun

Azken 7 egunetako irakurrienak

 

 

 

Azken berriak

Harpidetu zaitez gure buletin irekira!
Astekarko eduki nagusiak, asteko albiste ikusienak, martxan ditugun zozketa eta egitasmoak, asteburuko egitarauen agenda eta askoz gehiago!
Ostiralero zure posta elektronikoan.

Harpidetu

Datuak ondo jaso dira. Eskerrik asko.

Izen-abizenak eta posta elektronikoa sartu behar dira.

Posta elektronikoak ez du formatu zuzena.

Arazo bat gertatu da eta ezin izan da izena eman. Jarri gurekin harremanetan mesedez eta barkatu eragozpenak (Akatsaren kodea:).

  • 943 34 03 30
  • oarsobidasoa@hitza.eus
  • Irun kalea, 8, Errenteria-Orereta 20100
  • Nor gara
  • Argitalpen politika
  • Aniztasun politika
  • Pribatutasun politika
  • Cookieak
Babesleak:
Hasi saioa HITZAkide gisa

Saioa hasten baduzu, HITZAkide izatearen abantailak baliatu ahal izango dituzu.

HITZAkide naiz, baina oraindik ez dut kontua sortu SORTU KONTUA

Zure kontua ongi sortu da.

Hemendik aurrera, zure helbide elektronikoarekin eta pasahitzarekin konektatu ahal zara, HITZAkide izatearen abantaila guztiak baliatzeko.

Sartutako datuak ez dira zuzenak.
Zure kontua berretsi gabe dago.
 
 
 
(Pasahitza ahaztu duzu?)
 
 
SARTU
 
Pasahitz berria ezarri da eta zure helbide elektronikora bidali da.
Sartutako datuak ez dira zuzenak.
 
(Identifikatu)
 
 
 
 
BIDALI
 

Ezagutu HITZAkide izatearen abantailak eta aukeratu HITZAkide izateko gustuko modalitatea

HITZAkide izan nahi dut
Aldatu zure pasahitza
Pasa hitza ondo aldatu da.
 
 
 
 
 
 
 
Aldatu
 
Oraindik ez zara HITZAkide?

Tokiko informazioa profesionaltasunez eta euskaratik, modu librean kontatzea da gure eginkizuna. Horretarako zure ekarpena beharrezkoa da, eta ongi maitatzeko modurik zintzoena da HITZAkide egitea.

Ezagutu HITZAkide izatearen abantailak eta aukeratu HITZAkide izateko gustuko modalitatea.

HITZAkide izan nahi dut

Tokiko informazioa profesionaltasunez eta euskaratik, modu librean kontatzea da gure eginkizuna. Horretarako zure ekarpena beharrezkoa da, eta ongi maitatzeko modurik zintzoena da HITZAkide egitea.