"Aurrera egin behar dugu eskubide formalak errealitate izateko"
Gaur arratsaldean, LGTBI+ Egunaren bezperan, lesbianen kolektiboaren ordezkari gisa pregoia botako du Ainhoa Etxaide Amorrortu hondarribiarrak.
LGTBI+ Egunaren protagonista izango da gaur Ainhoa Etxaide. Poz handiz hartu du egitekoa, eta 19:00etatik aurrera kolektiboak lortutako eskubideak babesteko modurik egokiena «urrats berriak egitea» dela defendatuko du.
Nola jaso zenuen udalaren proposamena?
Sorpresaz hartu nuen, ez dudalako sekula nire burua pregoilari gisa ikusi. Hori batetik. Bestetik, egia da kolektiboren aldeko diskurtsoak egitea eta ikusgarri egitea bai dela nire jardueran, borroketan eta bete ditudan funtzioetan egin dudan zerbait, edo bederen saiatu naiz. Baina, ezin da esan kolektiboko mugimenduaren aditua naizenik. Orduan sorpresaz hartu nuen, eta aldi berean, poz handiz.
Zer suposatu du horrek zuretzat?
Suposatu du nire burua kokatzea lehenik. Hau da, aukera eman dit errepaso txiki bat egiteko. Baina emakume askok bezala nire buruari egin nion lehenengo galdera izan zen: merezi al dut hau egitea? Beti galdetu behar izaten diogu gure buruari ea merezi dugun.
Eta gero, pregoilari izateak erregistro aldaketa bat suposatzen du, eta suposatu dit ere nire burua Hondarribian kokatzea. Urte asko daramat Hondarribitik kanpo bizitzen, eta bertan botako dut pregoia. Hondarribiarrei hitz egin behar diet eta horrek ekarri nau herrira berriro.
Orduan, ekitaldiaren gainean hausnartzen aritu zara dagoeneko. Badakizu zer esango duzun?
Gutxi gorabehera bai, badaukat zerbait buruan. Egia da ez naizela oso trebea egiten ditudan gidoiak hitzez hitz jarraitzen. Zerbait prestaturik izateko idazten dut, baina gero momentuak eramaten zaitu leku batera edo bestera.
LGTBI+ kolektiboaren egungo egoeraren balorazioa egin beharko bazenu… Nola ikusten duzu egun gizartea?
Kezka puntu batekin egiten den azterketa hori partekatzen dut, ikusten ari garelako badagoela halako erreakzio bat. Ez dut uste emakumeen kontrako oldarraldi bat izango denik soilik, hemen disidentzia guztiak daude jo-puntuan. Badirudi eskubideak lortzen ditugula, baina zenbait eskubide inoiz zalantzan egongo ez diren bitartean, beste zenbait beti daude zalantzan. Konkistatzen ditugun zenbait egoerek atzera-bueltarik ez dutela dirudienean, ikusten duzu zein erraz sortzen duten egoera ziurgabe bat. Ez dakit zein puntura arte egoera ez den onena edo sortu nahi duten iruditeri bat, non arriskuan ikusten garen berriro ere, eta lorpen berriak borrokatu beharrean daukaguna babestera mugatu nahi gaituzten. Duguna babesteko modurik egokiena da urrats berriak egitea edo behartzea. Orduan bat egiten dut kezka horren azterketarekin, baina uste dut ere aurrera egin behar dugula, eta eskubide formalak benetako errealitate bihurtzeko borroka horretan jarraitu behar dugula.
Ez da herritik jaso duzun proposamen bakarra. Hilaren 5ean hitzaldi bat ematera gonbidatu zintuen Emeki elkarteak, euskal sindikatu handietako baten buru izatera iritsi den lehen emakumea izan zinelako LABen. Nolako esperientzia izan zen herrira itzultzea zure bizipenak kontatzera?
Uste nuen lehenengo aldia zela halako hitzaldi batean parte hartzen nuena Hondarribian, baina ez, esan zidaten gaztea nintzenean zerbaitetan aritu nintzela greba orokor baten aurkezpenen batean edo. Dena den, niretzako lehenengoa izango balitz bezala izan zen, eta esperientzia bezala oso polita, ez delako berdina aurrean duzun jendea ezagutzen duzunean, baina ez kointziditu duzulako sindikatuan edo mugimenduren batean, baizik eta auzokidea delako, txikitako laguna delako, familiakoa delako… Orduan uste dut lortu genuela halako solasaldi nahiko erosoa egitea.
Errepaso bat egin nuen nola heldu nintzen kargu horretara, baina ez nire bizitza kontatuz, ibilbidea azaldu nahi izan nuen nire bizipenetatik abiatuz, sindikatuak egin duen ibilbide sindikal politikoa azalduz, eta mugarri nagusiak edo urrats nagusienak aipatuz. Eta gutxitan gertatu zaidana: motz geratu nintzela esan zidaten [barrez].
Atzera begiratuta, zer suposatu zuen zuretzat kargu horretara heldu zen lehen emakumea izan izana.
Urteetara egiten diren errelatoetan gertatu zena baino, zure buruan eraiki duzun irudia kontatzen duzu. Niretzat, batetik, sekulako ardura suposatu zuen. Denborarekin konturatzen zara kontziente zarela arduraz, baina ez gainera etorriko zaizun guztiaz. Eta zorionez! Bestela ez dut uste inork halako ardurarik hartuko lukeenik. Aldaketa oso bat izan zen, zuzendaritza belaunaldi oso batek bide eman zion beste bati. Zuzendaritza parekide bat, proiektu berritzaile bat sindikalgintzarekin… Gauza asko aldatu nahi genituen. Orduan, denborarekin harrotasun puntu batekin ikusten dut zer lortu genuen. Harrokeriarik gabe, baina ostras, lortu genuen bide bat egitea sindikatuan. Horren protagonista izatea denborarekin, bada beno, leku bat hartu duzunaren seinale.
Eta bestetik, egin behar izan genuen guztia gogoratuz galdetzen diozu zure buruari: egingo al nuke berriro? Bada, ez dakit.
Nolabait esan daiteke emakumeei bidea zabaldu zeniela goi karguetara iristea posible zela erakutsiz. Nola ikusten duzu gaur egun egoera?
Orain justu ikerketa bat egiten ari naiz horren inguruan. Esango nuke inkorporatzea lortu dugula; bagaude karguetan, bagaude erantzukizunak asumitzen… Horretarako ahaldundu gara. Baina gero ikusten duzu emakumeen parte hartzea eta gizonena ez dela baldintza berdinetan gauzatzen oraindik orain. Ikusten duzu arazoak sortzen direla behin eta berriro, eta horretarako araudia egitea beharrezkoa bada ere, ez dela nahikoa. Espazioaren okupazioan ezberdintasuna egoten jarraitzen du, eta esango nuke badela garaia hori guztia aldatzeko. Feminismoak jarraitu beharko du bidea egiten, baina bada garaia benetan fokua gizonetan jartzeko. Orain beraiei tokatzen zaie. Zenbaitek alde batera egiten ikasi beharko du, eta beste zenbaitek hainbat momentutan isilik egoten. Lanak kontutan hartu behar direnaren eskaerara batu dira, baina eskaintzara oraindik kosta egiten da, eta oraindik asko geratzen da eztabaidatzeko boterearen banaketa bidezko baten inguruan.
Egun Basauriko Emakumeen Etxean egiten duzu lan. Emakumeen Etxeak zer nolako tresna izan daitezke emakumeen ahalduntzea bultzatzeko?
Mari Enean jabekuntza eskolan egiten dut lan. Emakumeen ahalduntzea eta batez ere parte hartze politiko eta soziala bultzatzeko dagoen tresna bat da eskola. Ekintzak antolatzen ditugu: tailerrak, eztabaidak, akonpainamendu prozesuak… Emakumeok herrietan espazio seguru eta propio bat edukitzea ahalbidetzen du, non protagonistak garen, eta bitartekoak ditugun gogoetak eta parte hartzea bultzatzeko. Ematen ditugun urrats txikiek prozesu indibidual eta kolektiboak izateko leku bat eskaintzen dute.
