Senegalen amarratuta, irtenbide baten zain
Euskal Herriko lau atunontzi arrantza egin ezinda daude Senegalgo Dakarreko portu batean: Bermeoko bi, Hondarribiko bat eta Getariako bat. «Babesik gabe» sentitzen dira.
Dakarren porturatuta dauden lau euskal atunontziak. Berriz San Francisco atunontziak bi hilabete daramatza Dakarren (Senegal), beste hiru euskal ontzirekin batera, portuan lotuta, ezin arrantzatu. Azaroaren 17an bukatu zen Europako Batasunak eta Senegalek sinatuta zuten arrantzarako akordioa, eta ordutik albisterik gabe egon direla deitoratu du Maximo Iridoyk. Hondarribiko ontziaren jabeetako bat da Iridoy, haren bi lehengusurekin batera.
Senegalgo uretan ez direla asko ibiltzen kontatu du hondarribiarrak, baina akordioa berrezartzea behar-beharrezkoa dute beren jarduna betetzen jarraitzeko. Arrantza jasangarria da egiten dutena. Kanaberarekin arrantzatzen dituzte atunak, banan-banan, artisau moduan. Arrantzatzeko, beraz, sardinak behar dituzte, eta horiek Senegalen aurki daitezke soilik. «Ezin dugu handik mugitu. Gure arazoa da sardina behar dugula kanaberan jartzeko, bestela ez dugu deus harrapatzen». azaldu du hondarribiarrak. Behin sardinak hartuta Mauritaniara joaten dira atuna arrantzatzera.
Triste mintzatu da Iridoy: «Europako Batasunak txartel horia atera zion Senegali iragan urtean. Horrek esan nahi du legez kanpoko arrantzaren aurka neurririk hartu ezean ez dutela akordiorik berrituko. Senegalek, berriz, Europarekin akordiorik sinatuko ez duela dio, beren arrainaren kontrola izan nahi duelako. Ez dakigu zer den egia». 2024an izan ziren presidente berria hautatzeko hauteskundeak Senegalen, eta Ousmane Sonkok irabazi zituen. Arrantzak Senegalen pisu handia du, eta presidente berriak bertako sektorea babesteko asmo irmoa azaldu zuen.
Arrantza ilegalaz galdetuta, Iridoyren inpresioa da bertan dauden barku asko, «korearrak eta txinatarrak batez ere», jarduera horretan dabiltzala, eta ondorioz azken urteetan arrain gutxiago dagoela.
Ika-mika politikoen erdian daude Euskal Herriko lau ontziak, «ezer jakin gabe». Hori da hain zuzen hondarribiarrak eta haren tripulazioak okerren daramatena. Egoerak ez zituen sorpresaz harrapatu, jakitun baitziren azaroaren 17an bukatuko zela lizentzia, baina normalean akordioa bukatuta denbora batez barkuarekin martxan jarraitzeko baimena izaten dute, akordioa berriz ere sinatu arte. Kasu honetan ez da horrela izan, ordea.
Espainiako Gobernua da arrantzaren inguruko ardura duena, nahiz eta Eusko Jaurlaritzak bere autonomia duen, «ez da oso handia». Bi hilabetez albisterik gabe izan ondoren, hilaren 10ean jaso zuten Jaurlaritzako Arrantza eta Akuikultura Departamenduko lehendakariorde Leandro Azkueren deia. «Jaurlaritzatik orain hasi dira mugitzen, komunikabideen presioarengatik agian. Madrilgo arduradunekin bilera bat egiteko zain gaude. Datorren astean deituko omen gaituzte».
Konponbidea
Madrili konponbideak galdegingo dizkiete euskal atunontziek, «konpentsazio ekonomikoa edo barkua desegitea, kasu». Egun marinelak beren etxean daude, kobratu gabe. Pertsona bakarra dago ontzian bizitzen. Zizurkildar bat da, lapurretak ekiditeko eta ontzia zaintzeko. «Hemendik hilabetera itzuliko naiz hara», zehaztu du Iridoyk.
Afrikan arrantzatzeko espresuki egindako ontzia da Berriz San Francisco, atunontzi izozkailu bat bezalakoa da, baina artisau kutsukoa. Arraina bertan izoztu eta Dakarren deskargatzen dute, handik Europara esportatzeko, Galiziara batik bat. «Kanaberarekin arrantzatzen dugunak lau ontzi gara, eta arrantza jasangarriaren etiketa oso erakargarria da fabrikentzat. Arrain horren atzetik dabiltza, eta gu desagertzen bagara, ez da horrelakorik egongo».
