"Prozesu independentista bat eramateko ez da nahikoa borondate politikoa, herritarrena behar da"
Josep Maria Vila d’ Abadal
Krisiaren testuinguruan gertatu da dena. Faktore ekonomikoak zer nolako garrantzia izan du ibilbide horretan? Faktore ekonomikoak lagundu du, baina gaur egun argi eta garbi Espainiak egindako kontzertu ekonomikoari buruzko eskaintza onuragarri bat ez litzateke nahikoa izango. Jendeak bere estatu propioa eta proiektu propioa nahi du, eta Espainiarekin harremanak maila berekoak izatea, erabateko subiranotasuna edukita, Kataluniako Errepublika edo Kataluniako Estatu Independente izanda. Faktore ekonomikoak lagundu du, eta jende asko konbentzitzen du, eta ikusten dute beharra proiektu ekonomiko propioa egiteko beharra, baina hori proiektuan sinesteko lehenengo pausoa da, eta gero horrek arlo ideologiko eta sentimentalagoetara eboluzionatu du. 2014an espero da Katalunian erreferenduma egitea. Datak beteko al direla uste duzu? Gauza bat edo bestea gertatuko da, baina hortik ezin da pasatu. Urtebete baino denbora gehiago ez dago horrelako egoera baterako, hilabetez hilabete gauzak aldatzen doaz, eta urte bukaerara iritsiko gara galdera eta data batekin erreferedum edo galdeketa bat egiteko, eta ezetz esaten bada… akzioak erreakzio bat ekarriko du. Nik uste dut datorren urtea O caixa o faixa [euskaraz, gauza bat edo bestea] kataluniarrek esaten dugun bezala izango dela. Beraz, gure herriaren etorkizuna erabakiko duen urtea izango da.Espainiako Estatuaren parte izanda, ez dut aukera bakar bat ere izango nire gaitasuna edukitzeko nazio edo katalan bezala”
Zer nolako galdeketa izango den ere zalantza asko daude. Zertan dira gauzak? Kataluniako Gobernuak eta parlamentuak Konstituzioko 150. atalean biltzen denaren eskaera egin dute; alegia, baimena eskatu Kataluniak erreferendum bat egin dezan. Hortik aurrera, lege propioa daukagu kontsulta bat egin dezakeena erreferendum baten bitartez, eta udaletako errolden bidez. Bi aukerak bertan behera geratzen badira, bakarra geratzen zaigu. Hauteskunde plebiszitario batzuk deitzea. Hauteskundeak aurreratu, alderdiek esan dezatela elkartuta edo bananduta independentziaren alde dauden ala ez, gero ateratzen diren diputatuen arabera Kataluniaren independentzia aldarrikatu. Horiek dira aukerak, baina ikusiko dugu nola bukatuko den. Zure ustez zein izan beharko luke papertxoetan agertu beharko lukeen galdera? Independentziari bai edo ez. Ez dago besterik. Ateratzen bada ez dakit edo izan daiteke edo erdibideko zerbait ez dago modurik emaitza baloratzeko. Hiru galdera jartzen badituzu eta batzuk baietz besteak ezetz eta besteak federazio edo konfederazio bat esaten badu, hirugarren bidea, edo laugarrena edo dena delakoa, ez dauka zentzurik, ez duzu ezer konpontzen. Galdera bakarra izan behar du, autodeterminazioari buruzkoa, argia, garbia eta erantzun argi eta garbi batekin: Kataluniaren independentzia nahi duzun, edo Kataluniako Estatu independente bat nahi duzun, baina beti bai edo ez, eta kitto.Datorren urtea O caixa o faixa izango dela”
Espainiako Estatutik batez ere ohartarazteko mezuak iristen dira. Zer iritzi diezu mezu horiei? Europa libre garenean edo independentzia aldarrikatzean adieraziko da prozesuaren inguruan. Ni ziur naiz hala izango dela. Europak zergatik baztertuko du Katalunia aberastasuna, ezagutza eta diru ekarpena egiten dion lurralde bat izanik? Nik ez dut uste Europak hori albo batera utziko duenik. Independentismoaren kontra egiteko modu bat da, errealitatearen ideia faltsu bat emanez. Kataluniak prozesu bat dauka martxan, jendeak nahi duen prozesu bat, eta Europaren nahiaren arabera hori ez da moldatuko. Beste argudioetako bat izaten da mundu globalizatu honetan estatu txikiek ez dutela tokirik. Baina frogatuta dago justu kontrakoa dela: estatu handiek baino BPG hobea dutenak, administrazio hobea, bizi kalitate hobea dutenak herrialde ertainak dira 7 milioi-10 milioi biztanle ingurukoak. Katalunia Danimarka, Norvegia, Herbehereak, Austria horren mailan egongo litzateke. Hitzaldiara Viceko alkate eta Independentziaren aldeko Udalerrien Elkarteko presidente bezala zatoz. Zer da elkarte hori? Zer lan egiten duzue? Elkartea prozesua babesteko jaio zen: sozialki jaio zen. Udalerriak herritarrek hala eskatuta, independente deklaratu ginen. Hala, prozesu horri laguntzeko asmoz Independentziaren aldeko Udalerrien Elkartea sortu genuen. Asmoa da udaletatik prozesu horri laguntzea, baita hainbat arlotan, subiranotasun fiskala kasu, lehenak izatea. Udalerriek kasu askotan pertsonek baino aukera gehiago daukagu gauza batzuk egiteko. Elkarteko kide garen udalerriek plenoan erabaki dute elkarteari atxikitzen zaizkiola, ez gara alkateak. Udalerri horietan prozesuaren alde lan egiteko borondate argia dago. Egunerokotasuneko lana da. Pentsatu behar dugu Katalunian egunero-egunero hainbat bilera, asanblea, hitzaldiak eta bestelakoak daudela prozesua zer den, zer nahi dugun, abantailak zeintzuk diren azaltzeko. Jendea konbentzitzeko, argudioak emateko. Vicen dagoeneko hasi zarete prozesu horri bultzada ematen, arlo fiskalean kasu, eta Espainiako Gobernuaren delegatu Llanos de Lunak hainbat errekurtso jarri ditu. Zertan dira? Llanos de Luna ordezkariak uste dut lau auzi ireki dituela. Horietako bat da Independentziaren aldeko Udalerrien Elkarteko kuota ordaintzeagatik, bestea subirano eta libre deklaratzeagatik, bestea moralki Konstituzioa alde batera uzteagatik… hainbat arrazoirengatik jarri dizkigu salaketak gobernuaren ordezkaritzak. Nik uste dut hori ez dela izan behar gobernuaren ordezkari baten lana. Berak jakingo du zertan ari den, baina tentsio handia sortzen ari da udalerri eta gobernu ordezkaritzaren artean, eta hau urrunago joango da, independentistak sortzen ari delako. Herri askotan gertatu da, ez bakarrik Vicen. 180 auzi-edo daudela uste dut.Galdera bakarra izan behar du, autodeterminazioari buruzkoa”
Prozesu horretan galdeketa ere egin dituzue. Zein emaitza lortu dituzue? Galdeketetan uste dut lortu ditugula emaitza onenak. Herri kontsultak ziren inongo balio instituzionalik ez zeukatenak, eta horrek normalizatu zuen independente izateko gaitasuna: egun batean independentziaren aldeko botoa ematera joaten zara, eta irabazi zuenez, herriaren independentzia aldarrikatzen zenuen, beste baliorik gabe. Pertsonaia berezia izan zara independentziaren aldeko mugimenduan, UDC Unio Democratica Catalunyatik ateratzeraino. Zer iruditzen zaizu alderdiak daraman jarrera? Lehendik zuen jarrera mantentzen ari da. Ni saiatu nintzen aldatzen alderdiaren kongresuan, baina ezin izan nuen irabazi, noski Duranek pisu handia duelako. Hori aldatzen saiatu nintzen, baina ez nuen lortu. Orduan alderdiak jarraitzen du aurrera bere proiektuarekin: Katalunia Espainiaren barruko konfederazio batean sartzea. Duela 130 urte ere saiatu ginen halako proiektu batekin, eta ez zen aurrera atera, beraz, orain ere ez da posible. Kataluniako prozesuak zein ondorio uste duzu utziko dituela Euskal Herrian? Antzeko prozesu bat bideragarria izateko (estaturik gabeko nazio batek estatua izateko; independentea izan eta bere prozesu propioa egin dezan libreki) herri osoaren borondatea behar da. Ez da nahikoa alderdi politikoen borondatearekin, baizik eta herriaren borondatea behar da, eta lan egin behar da herriaren gehiengo bat ideia horren alde elkartzeko, eta orduan izango da posible eta bideragarri. Hori horrela ez den heinean, oso zaila da. Esaterako, talde politiko baten edo gobernu baten independentziaren aldeko adierazpen bat ez badu herritarren gehiengoak babesten oso zaila da arrakasta edukitzea. Horregatik halako prozesu batek oinarritik hasi behar du, batzar nazionaletik, herritarren talde handi bat egiteko, bakarrik independentziaren alde eta alderdi politikorik gabe. Baina batez ere herritarrek argi edukitzea euren etorkizuna estatu libre eta independentea edukitzea dela.Tentsioa sortzen ari da udalerri eta gobernu ordezkaritzaren artean, eta hau urrunago joango da, independentistak sortzen ari direlako
